MỘ ÔNG HÀM

Cầu Kè (Trà Vinh) có một giá trị nghệ thuật độc đáo là mộ ông Huỳnh Kỳ. Đây là một trong 10 đại địa chủ ở miền Tây Nam bộ - người đã mua chức huyện thời Pháp thuộc, huyện Hàm, gọi là ông Hàm. Ông mất năm sáu mươi tuổi, chôn cách thị trấn Cầu Kè khoảng 4km bên quốc lộ 54 về phía Hựu Thành (Trà Ôn, Vĩnh Long). Mộ nằm trên gò đất cao khỏi đầu người, được bao bọc bằng những tán xoài rậm rạp. Trong khuôn viên, cạnh nhà mồ có một hồ nước trong xanh. Hai bên đường dẫn vào nhà mồ là hai hàng trụ đèn lồng thẳng tắp như hàng lính chào. Nhà mồ gồm 5 tòa lục giác bao quanh một nhà lục giác ở giữa, tất cả đều cao khoảng 4 tầng lầu (12m) trên nền cao trên 1m. Tháp nào cũng có nóc nhọn như tháp, nhìn xa như lâu đài phương Tây. Nhà lục giác ở giữa là nơi có mộ của ông Hàm, hai bên là mộ hai vị phu nhân. Mỗi góc tường sát nóc các tòa tháp là một vị thần đầu chim giang tay chống đỡ mái, theo nghệ thuật chùa Khmer. Những kèo, vì được chạm trổ công phu. Các tường bên trong nhà mồ ngoài các bức chân dung của ông Huỳnh Kỳ, và hai phu nhân, còn lại đều là những họa tiết tinh xảo, kể cả trần tiết. Nhìn toàn diện, mộ ông Hàm ngoài giá trị nghệ thuật giữa hai nền văn hóa Hoa – Khmer, hai tộc người ngụ cư lâu đời ở xứ này làm ăn, buôn bán với người Việt còn có phong cách Việt và phương Tây. Tất cả đều do nhóm thợ Sóc Trăng, Cần Thơ khởi công năm 1944, hoàn thành năm 1947, do ông Trần Công Quan ở Sài Gòn vẽ kiểu, xây dựng bằng xi măng Hải Phòng.

Ngày nay mộ ông Hàm sau nhiều chục năm dâu bể đã là chốn hoang tàn. Cỏ cây dại mọc lấn sát chân nhà mồ. Nhà mồ bị dân cư xung quanh lấy gỗ, gạch, sắt, trẻ con phá phách bôi xóa các họa tiết trên vách, sắp thành phế tích! Thiết nghĩ, nên cho sửa chữa cấp thời từng bước vừa biến nó thành một điểm dã ngoại những ngày cuối tuần cho người địa phương cũng như cho du khách sau này vừa bảo vệ một tác phẩm nghệ thuật có lẽ độc đáo nhất nước ta. Bên cạnh đó, còn có nhà ông Hàm ở tại trung tâm thị trấn, được xây cất năm 1924 cũng theo phong cách Việt, Hoa, Khmer và phương Tây. Nhà đang xuống cấp, nhưng bề ngoài vẫn giữ được vẻ tráng lệ của nó. Mong rằng ngôi nhà này sẽ được trùng tu để trở thành khách sạn hoặc điểm tham quan quý hiếm của Cầu Kè.

PHƯƠNG KIỀU