XE NGỰA MỘT THỜI XA

PHÙ SA LỘC

Mỗi lần trở lại Lộ Tẻ là tôi bồi hồi nhớ lại thời xưa khi sống ở nơi này. Lúc ấy, con đường từ Quốc lộ 91 ăn vào xóm Cầu Ván còn cán đá, tung bụi mù trong những ngày nắng ráo và lầy lội trong mùa mưa dầm. Con đường buồn tẻ chạy xuyên qua một vài mái nhà lưa thưa ẩn trong những vườn cây ăn trái. Nơi đó, tôi đã từng đắm mình nghe tiếng chim hót líu lo, ăn những trái chín đầu mùa cùng với bạn bè ấu thơ. Khi lớn lên, tôi hay ngồi trầm lặng trong cái quán cà phê nho nhỏ đối diện ngôi trường tiểu học vài ba phòng, mộng mơ những tình cảm tốt đẹp dành cho cô chủ xinh tươi duyên dáng nói cười. Xóm nhỏ ấy đẹp tịch lặng trong những đêm trăng lấp lánh những tàn cây. Nhưng không có gì quyến rũ tôi bằng những khuya giật mình thức giấc nghe tiếng lọc cọc đều đều trên con đường đá.

Đó là tiếng xe ngựa chở những người bán hàng bông ra chợ Cần Thơ vào lúc ba bốn giờ sáng. Trong bóng tối lờ mờ của những đêm trăng muộn, bóng con ngựa già lầm lũi tiến lên phía trước, với chiếc đèn bão đung đưa, gợi trong tôi nỗi buồn hiu hắt. Nhưng ấn tượng nhất trong tôi về chiếc xe ngựa này là trong những ngày cận Tết Nguyên đán. Trong bóng sương mù bao phủ khắp không gian, nghe tiếng nhạc ngựa dồn dập từ xa, tôi thường giật mình thức giấc, ra đứng ven đường để hít thở mùi thơm dễ chịu của các loại rau màu. Những húng lủi, cần dày lá, rau quế, cần tàu,... thơm lạ kỳ khiến khứu giác tôi như được giãn nở từng sợi thần kinh. Những khuya mưa lắc rắc, thức sớm chuẩn bị học bài, tôi hay đứng hiên nhà vươn vai cho khỏe, thường nhìn thấy cảnh tượng huyền ảo. Trong bóng tối bao trùm, trong tiếng mưa thâm trầm mái lá, tôi thấy từ phía Cầu Ván những ánh đuốc lá dừa lập lòe lay động, dần tiến về phía tôi cùng với tiếng chân ngựa âm vang từng bước. Tôi như chìm vào giấc mơ của một thời nào xa ngái.

Là cư dân nơi này nên tôi có đôi lần ra chợ Cần Thơ bằng xe ngựa. Ngồi bó gối trong thùng xe hẹp dài, chen chúc cùng bao người lam lũ, chiếc xe âm thầm đưa mọi người tiến về thị xã Cần Thơ trong âm thanh buồn buồn, đơn điệu của vó ngựa. Thị xã Cần Thơ chan hòa ánh điện, cũng là lúc xe dừng nơi bến Ngô Quyền - Lê Thánh Tôn. Những gióng gánh hàng hóa mắc hai bên thành xe được tháo xuống, những người nông dân quàng gánh lên vai, thoăn thoắt bước về chợ cho kịp chuyến hàng. Đứng bên đường, con ngựa già thỉnh thoảng dậm chân hí một tiếng như nhắc nhở chuyến về. Còn người xà ích già thì bình thản ngồi nhâm nhi ly cà phê, phả từng đám khói thuốc lá dày đặc cho đến khi bà con lối xóm đến đủ đầy mới làm cuộc hành trình về xóm Cầu Ván.

Đầu năm 1970, trên chiếc xe ngựa duy nhất của Cần Thơ này, tôi rời xóm Cầu Ván, lên đường đi xa. 5 năm sau trở về Cần Thơ, tôi bùi ngùi không thấy bóng dáng chiếc xe thân yêu ấy ở ngã tư Ngô Quyền - Lê Thánh Tôn nữa! Công việc bộn bề, gần đây tôi mới có đôi lần về xóm Cầu Ván. Con đường Lộ Tẻ nắng bụi mưa sình đã trở thành con đường nhựa trơn láng với tên gọi Trần Quang Diệu, thuộc quận Bình Thủy, thành phố Cần Thơ. Những mảnh ruộng, miếng vườn hiu hắt buồn xưa giờ đã đầy kín những ngôi nhà đẹp đẽ, khang trang. Xóm Cầu Ván đông vui nhưng không sao xóa được ánh đuốc lá dừa lập lòe huơ trong đêm tối, tiếng chân ngựa lọc cọc gõ vào tịch lặng của khuya mưa và mùi thơm đất đai phảng phất qua các loại rau màu thân thiết của tôi xưa.